Sagan

Tæplega sex ára áætlun Orkuveitunnar og eigenda fyrirtækisins til að endurreisa fjárhag fyrirtækisins eftir áföll við efnahagshrunið á Íslandi 2008 lýkur í árslok. Áætlunin er kölluð Planið og skilar 20% meiri árangri en ráðgert var í upphafi.

Orkuveitunni skipt upp að lagaboði og dótturfélögin Orka náttúrunnar, sem sér um framleiðslu og sölu á rafmagni, og Veitur, sem reka vatnsveitu, hitaveitu, rafveitu og fráveitu, líta dagsins ljós.

Orkuveitan verður fyrsta orkufyrirtækið sem fær samþykkta eigendastefnu. Hún er samþykkt einróma í öllum þremur sveitarstjórnum eigenda.

Gagnaveita var stofnuð sem svið innan Orkuveitunnar 1. janúar 2005 en er breytt í hlutafélag 1. janúar 2007. Viðskiptavinir Gagnaveitunnar, sem á og rekur Ljósleiðarann, eru bæði fyrirtæki og heimili á veitusvæðum Orkuveitunnar.

Jarðhitasvæði Hellisheiðarvirkjunar er sunnan við Hengilinn. Afl fyrsta áfangans er 90 MW fullbyggð getur hún orðið um 300 MW í rafmagni og 400 MW í varmaafli.

Hitaveita Akraness og Borgarbyggðar sameinast Orkuveitunni auk þess sem Akurnesingar leggja rafveitu sína og Andakílsárvirkjun inn í Orkuveituna. Sett eru lög um stofnun sameignarfyrirtækis. Á Reykjavíkurborg 92,22% eignarhluta í fyrirtækinu, Akraneskaupstaður 5,45%, Hafnarfjarðarkaupstaður 0,94%, Borgarbyggð 0,75%, Garðabær 0,47% og Borgarfjarðarsveit 0,17%. Þetta breytist fljótlega. Garðabær og Hafnarfjarðarkaupstaður hverfa úr eigendahópnum og Borgarbyggð og Borgarfjarðarsveit sameinast.

Starfssvæði Orkuveitunnar með vatnsveitum er að mestu á höfuðborgarsvæðinu en einnig víða á Suður- og Vesturlandi.

Fyrsta hreinsistöðin fráveitunnar við Ánanaust er tekin í notkun og í gegnum hana fer fráveituvatn frá 57% íbúa Reykjavíkur.

Ný reglugerð um matvælaeftirlit tekur gildi. Vatnsveitur eru í fyrsta sinn skilgreindar sem matvælafyrirtæki.

Myndband um vatnstökusvæði Orkuveitu Reykjavíkur

Hætt er að skrá íbúa án rafmagns í opinberum tölum og telst Ísland því vera fullrafvætt.

98% Reykvíkinga eru tengdir Hitaveitunni. Upp frá þessu fá öll ný hverfi hitaveitu frá fyrsta degi. Olíukynding húsa í Reykjavík er úr sögunni en einmitt um þessar mundir skellur á svokölluð olíukreppa í heiminum með stórhækkuðu olíuverði.

Baðströndinni í Nauthólsvík er lokað vegna mengunar. Hún er opnuð á ný árið 2000 eftir stórátak í fráveitumálum.

Reykjavíkurborg kaupir jörðina Nesjavelli til jarðhitanýtingar. Nýtingin hófst árið 1990 þegar heitavatnsframleiðsla hófst í Nesjavallavirkjun.

Landsvirkjun er stofnuð af ríki og Reykjavíkurborg. Markmið hennar er að sjá Suður- og Vesturlandi fyrir raforku, meðal annars með virkjun Þjórsár.

Reykjavíkurborg leggur Sogsvirkjanirnar inn í fyrirtækið á móti vatnsréttindum ríkisins í Þjórsá og eignast tæpan helming í Landsvirkjun. Síðar bætist Akureyrarkaupstaður í hóp eigenda með því að Laxárstöð er lögð til Landsvirkjunar.

Sérstaka athygli vekja svokallaðir „heitir pottar“ við laugarbakkann.

Ríkið og Reykjavíkurborg festa kaup á „gufubornum“ sem gjörbyltir allri jarðvarmanýtingu, jafnt á lághita- og háhitasvæðum. Áratugina á eftir er gufuborinn nýttur til að afla aukins heits vatns með því að endurvirkja lághitasvæðin í Laugarnesi, Reykjum og Reykjahlíð og boranir voru hafnar með honum í Elliðaárdal.

Myndband um borholur á höfuðborgarsvæðinu

Kjarnfræðanefnd Íslands er stofnuð. Henni er ætlað að rannsaka hagnýtingu kjarnorku, sem almennt er álitin mikilvægasti orkugjafi framtíðarinnar.

Reykjavíkurborg kaupir jörðina Kolviðarhól með jarðhitanýtingu þar í huga. Hún hefst ekki fyrr en 2006 þegar Hellisheiðarvirkjun tekur til starfa.

Myndband um helstu háhitasvæði á Íslandi

Rafmagnsveita Reykjavíkur og Hagstofan festa saman kaup á IBM gataspjaldavélum. Upphaf tölvualdar á Íslandi.

Ríkið, Reykjavíkurbær og Hafnarfjörður hefja jarðhitarannsóknir í Henglinum. Talið er að orkan sé næg en bortæknin ekki fyrir hendi.

Andakílsárvirkjun er tekin í gagnið.  Rekstur hefst í Andakílsárvirkjun í október 1947. Virkjunin leysir vélknúnar rafstöðvar af hólmi sem notaðar höfðu verið bæði á Akranesi og í Borgarnesi og nálægu dreifbýli. Virkjun árinnar lauk 1974 þegar ný vélasamstæða er tekin í notkun. Heildarframleiðslugeta er 8 MW.

Myndband um virkjun Andakílsár

Hnitbjörg, listasafn Einars Jónssonar á Skólavörðuhæð, er fyrst húsa til að tengjast hitaveitunni frá Reykjum í Mosfellssveit. Jarðhitasvæðin á Reykjum og í Reykjadal verða mikilvægustu uppsprettur vatns í hitaveituna allt þar til Nesjavallavirkjun er gangsett 1990.

Áætlað er að baðherbergi séu í helmingi skráðra íbúða í Reykjavík.

Sundhöll Reykjavíkur tekur til starfa með heitu vatni úr Laugaveitunni.

Ljósafossvirkjun í Sogi er tekin í notkun. Stærstur hluti orkunnar fer í að knýja Rafha-eldavélarnar sem allir vilja eignast. 

Sogsstöðvar er samheiti yfir þrjár vatnsaflsvirkjanir í Soginu sem voru byggðar af Reykjavíkurborg og ríkinu til að tryggja rafmagn í Reykjavík og á Suður- og Vesturlandi. Ljósafossstöð er sú fyrsta. Síðar koma Írafossstöð og Steingrímsstöð.

Bæjarstjórn Reykjavíkur tryggir sér hitaréttindi að Reykjum í Mosfellsdal og hefur rannsóknir á svæðinu.

Rannsóknir á jarðhitasvæðinu að Reykjum hefjast í september 1933 til þess að anna aukinni eftirspurn. Árið 1937 er hitaveita komin í 58 hús.

Austurbæjarskóli og nokkur hús við Bergþórugötu eru fyrstu húsin í Reykjavík sem hitað er með vatni úr Þvottalaugunum, svokallaðri Laugaveitu. Hitaveita Reykjavíkur stofnuð.

Myndband um upphaf Hitaveitu Reykjavíkur

Árið 1928 er fyrsta holan boruð við Þvottalaugarnar í Reykjavík, sem höfðu verið notaðar um áratugi til þvotta. Við borunina jókst vatnsstreymið til yfirborðsins og náði 14 lítrum á sekúndu af 87°C heitu vatni.

Vindrafstöð er sett upp á Kópavogshálsi, sú fyrsta á Íslandi. Hún sér Kópavogshæli fyrir orku.

Rekstur Rafmagnsveitu Reykjavíkur hefst.

Í árslok 1919 ákveður bæjarstjórn Reykjavíkur að láta reisa 1000 hestafla virkjun við Elliðaárnar. Framkvæmdum við virkjunina lauk á vormánuðum 1921 og var stöðin vígð hinn 27. júní sama ár. Rafmagnið er leitt með ofanjarðarlínu í aðveitustöð á Skólavörðuholti, sem þá var í útjaðri bæjarins. Þaðan er raforkunni dreift í neðanjarðarleiðslum til átta spennibreytistöðva í bænum.

Myndband um sögu Elliðaárvirkjunar

Rekstur Gasstöðvar Reykjavíkur við Hlemm hefst. Næstu áratugina sér hún bæjarbúum fyrir gasi, einkum til matseldar. Rekstri gasstöðvar og gasveitu er hætt 1956. Gaslagnir eru sumsstaðar síðar nýttar sem ídráttarrör fyrir rafveituna.

Vatnið er í fyrstu sótt í Elliðaárnar en síðar Gvendarbrunna.

Árið 1908 er hafist handa um að leggja vatnspípur um Reykjavíkurbæ og formlega er Vatnsveita Reykjavíkur stofnuð 16. júní 1909. Vatni er hleypt í bæinn „til reynslu“ úr Elliðaám. Upphafsdagur vatnsveitu í Reykjavík er þó jafnan talinn 2. október 1909 þegar leiðsla frá Gvendarbrunnum er tekin í notkun. Með þessum virkjunarframkvæmdum eiga Reykvíkingar greiðan aðgang að nægu hreinu vatni, enda líður ekki á löngu þar til vatnsneysla þeirra margfaldast. Vatnsnotkun í Reykjavík eykst úr 18 lítrum á sólahring í rúmlega 200 lítra á sólarhring á hvern íbúa fljótlega eftir tilkomu vatnsveitunnar en áður var allt neysluvatn Reykvíkinga tekið úr brunnum og var það bæði ónógt og óheilsusamlegt.

Samhliða lagningu vatnslagna ákveður bæjarstjórn Reykjavíkur að leggja holræsi í allar götur. Þessar framkvæmdir leiða til betra heilsufars bæjarbúa með hreinu og góðu vatni, bættri fráveitu í holræsum og nægu vatni til brunavarna, steinsteypuframkvæmda og hvers konar iðnaðar, ekki síst fiskiðnaðar og matvælaframleiðslu.

Sjáðu myndband um upphaf Vatnsveitu Reykjavíkur.

Reykvíkingar reyna að bora eftir neysluvatni í Vatnsmýrinni. Vatnið reynist ódrekkandi.

Lokuð skólplögn er lögð frá Landakotsspítala niður að sjó. Hún tengist miklum brunni sem gerður var fyrir spítalann. Þetta er fyrsta holræsið í Reykjavík en áður hafði skólp runnið í opnum rennum um helstu götur niður í sjó, í Tjörnina eða Lækinn. Knud Zimsen, síðar borgarstjóri, stýrir framkvæmdum. Lögnin, sem er gerð úr leir, er enn í notkun 2017 en hefur verið fóðruð með nútímatækni.

Fyrstu rafmagnsljósin á Íslandi eru kveikt í húsi Eyjólfs Þorkelssonar í Austurstræti 6 og sama ár lýsir hann upp skrifstofur Ísafoldar í húsinu við hliðina, Austurstræti 8.

Baðhúsfélag er stofnað í miðbæ Reykjavíkur. Það býður upp á heit og köld böð auk steypibaða. Reksturinn gengur illa vegna lítilla viðskipta. Baðhús Reykjavíkur var svo stofnað 1907 (sjá mynd) og var rekið áratugum saman. Vatn úr Skálholtslind við Lækjargötu var leitt í það þar til Vatnsveitan kom tveimur árum seinna.

Breskt fyrirtæki býðst til að koma upp rafveitu í Reykjavík innan við áratug eftir að Edison finnur upp ljósaperuna. Ekki verður úr.